Z danych literaturowych jednoznacznie wynika, iż gleby wielu rejonów świata, w tym także Polski, obecnie mają niedostateczną dla prawidłowego wzrostu i rozwoju roślin zawartość siarki. Związane jest to przede wszystkim z wyraźnym ograniczeniem emisji przemysłowych oraz zmniejszeniem depozycji tego pierwiastka w glebach przy jednoczesnym stosowaniu nawozów mineralnych o małej jego zawartości. Z uwagi na wiele ważnych funkcji, jakie spełnia ten składnik pokarmowy oraz jego wpływ na ilość i jakość plonu siarka nie może być pominięta w nawożeniu roślin wyższych. Dotyczy to nie tylko roślin krzyżowych, ale także zbóż, które pomimo niewielkich potrzeb pokarmowych w stosunku do tego pierwiastka reagują zwiększeniem plonów po wprowadzeniu go do gleby. Udział siarki w dawce nawozowej jest ważny również dlatego, iż zapewnia ona właściwy metabolizm azotu. Wyraża się to nie tylko korzystnym wpływem na plon i jakość roślin, ale także ograniczeniem strat azotu w środowisku. W związku z prognozami o stale pogłębiającym się deficycie siarki w produkcji roślinnej oraz koniecznością utrzymania dużego plonowania roślin istnieje realna potrzeba nawożenia upraw tym pierwiastkiem. Dlatego ważne jest poszukiwanie nowych źródeł nawozowych siarki dla roślin uprawnych.

siarka

Siarka jest pierwiastkiem rozpowszechnionym w przyrodzie i jako składnik aminokwasów siarkowych (metioniny, cysteiny, cystyny) spełnia bardzo ważne funkcje w kształtowaniu jakości białka roślinnego.

W glebie siarka prawie w 100 % występuje w formie organicznej, a o zawartości formy mineralnej, pobieranej przez roślinę, decyduje intensywność mineralizacji resztek roślinnych, nawozów organicznych i próchnicy. Przemianom siarki organicznej w formę mineralną sprzyjają np. wysoki odczyn gleby. Wzrost jego wartości do 7,5 zwiększa szybkość mineralizacji. W glebach o odczynie pH powyżej 6,0 siarka (siarczanowa) występuje całkowicie w roztworze glebowym; wilgotność optymalna, która do uwalniania siarczanów wynosi 60 proc. pojemności wodnej gleby; temperatura optymalna w wysokości 20-30°C, która zapewnia procesowi mineralizacji korzystne warunki. W temperaturze poniżej +10°C proces ten prawie ustaje.
W glebach zawartość jej waha się w granicach od 0,001 do 1,8%, najczęściej do 0, 2% S. Zawartość przyswajalnej siarki w glebach waha się w szerokich granicach od 0,3 do 50 mg/100g gleby. Siarka występuje w glebie w formie mineralnej i organicznej.
Udział siarki organicznej wynosi 50-80, a nawet 97% siarki ogółem. Związki mineralne siarki występują w formie siarczanów, a w glebach podmokłych, w warunkach beztlenowych, również siarczków. W wyniku rozkładu materii organicznej gleb znajdująca się w niej siarka może być udostępniana roślinom.
Źródłem siarki w glebie mogą być również kwaśne deszcze. Podczas spalania takich nośników energii jak węgiel, ropa naftowa i jej pochodne, siarka ulatniająca się w postaci dwutlenku (SO2) rozprzestrzenia się w atmosferze i reaguje z parą wodną w powietrzu przyczynia się do powstawania kwaśnych deszczy.
Ze względu na kryzys gospodarczy na początku lat 90, oraz ograniczone zużycie energii i coraz doskonalsze odsiarczanie spalin, emisja siarki do atmosfery w Polsce zmalała.
Coraz powszechniejsze stosowanie wysokoprocentowych nawozów spowodowało, że ilość dostarczanej do gleby siarki maleje.
Siarka jest łatwo wymywana z gleby, a z plonami pobierana jest w ilości od 12 do 35, a nawet do 80 kg siarki (S) z ha rocznie w zależności od gatunku uprawianych roślin. W wielu rejonach kraju mogą ujawniać się w związku z tym problemy niedoboru siarki w glebie.
Niedobory te ujawniają się głównie na roślinach „siarkolubnych”, takich jak: rośliny krzyżowe – rzepak, rzepik, gorczyca, kapusty, kalafior, brukiew, rzepa, oraz rośliny motylkowe: bobik, groch, fasola i niektóre warzywa jak: por, cebula, czosnek, pomidor, papryka, sałata oraz zboża.
Można wydzielić, co najmniej trzy grupy roślin uprawnych wykazujących wymagania względem siarki: duże (> 50 kg S/ha) – rzepak, kapustne, średnie (20 – 50 kg S/ha) – motylkowe wieloletnie, strączkowe, burak cukrowy i pastewny, małe ( < 20 kg S/ha) – zboża.
Z kolei rośliny sadownicze wykazują niskie zapotrzebowanie na siarkę.
Rośliny pobierają siarkę w formie siarczanów przez cały okres wegetacji, a najintensywniej w stadium kwitnienia. Mogą one pobierać siarkę również w formie dwutlenku siarki z atmosfery. Siarka z atmosfery pobierana jest przez liście i szybko wykorzystywana.
W przypadku niedoboru siarki w glebie może to być ważne źródło, szczególnie w usuwaniu jej niedoborów.
Niedobór siarki sprawia, że azot nie bierze udziału w przemianie białkowej, czasem wówczas dochodzi do zatrucia rośliny. Gdy roślina nie ma do dyspozycji dostatecznej ilości siarki, to następuje pogorszenie pobierania azotu gleby oraz zahamowanie jego obiegu w roślinie. W wyniku tego następuje zwiększenie zawartości azotanów, które w dużych stężeniach są dla roślin trujące. Jeżeli rolnik w tym czasie pomyli objawy (w łanie rośliny uprawnej) braku siarki z objawami niedostatku azotu zastosuje dodatkowo nawożenie azotem, to efektem tego będzie strata azotu i niskie plony, np. rzepaku, pszenicy lub innych roślin.
Zwykle rolnicy nie zdają sobie sprawy z takich błędów i pytają, jaka jest przyczyna wcześniej zamierających (wypadających) roślin mimo nawożenia ich wyższymi dawkami nawozu azotowego. Działanie wysokich dawek zależne jest w uprawie np. rzepaku, buraków od odpowiedniego zasilenia gleby w siarkę, celem efektywnego wykorzystania wysokich dawek azotu.
Pierwsze objawy na roślinach rzepaku pojawiają się już na młodych liściach, gdyż siarka słabo przemieszcza się w roślinach. Powoli jest transportowana ze starszych do nowo tworzących się organów, które w tym czasie ulegają zewnętrznie rozjaśnieniu, czyli bieleniu.
Roślina, jeżeli jest zaopatrzona w siarkę z podłoża, nie korzysta z siarki pochodzącej z powietrza. Wynikać to może z faktu, że siarka w niewielkim stopniu transportowana jest” w dół rośliny” (od liści do korzeni), czyli nie jest przemieszczana przeciw prądowi transpiracyjnemu.
Siarka towarzyszy niemal wszystkim nawozom fosforowym, co wynika z technologii rozkładu surowców fosforonośnych.
Proste nawozy zawierają od ok. 1% (fosforany amonowe) do 12% (superfosfat prosty) siarki w postaci siarczanów, głównie wapnia i amonu.
Bogatym źródłem siarki (24%) jest siarczan amonowy. Poza stosowaniem typowych nawozów bogatych w siarkę (siarczan amonu, potasu itp.) podejmuje się próby dodatkowego wzbogacania w siarkę innych, powszechnie stosowanych nawozów jak np. mocznik. Jedną z metod jest powlekanie granulek mocznika siarką elementarną (pierwiastkową).
Otoczka siarkowa utrudnia bowiem dostęp wody do wnętrza granulki i przenikanie roztworu mocznika do gleby. Jednak proces otoczkowania jest skomplikowany technologicznie i kosztowny, przez co nawozy otoczkowane siarką są drogie.
Dla uzupełnienia niedoborów siarki roślinom „siarkolubnym” można zastosować dokarmianie dolistne stosując w rolnictwie np. – Plonvity: Z – dla zbóż, S – dla roślin strączkowych, P – dla łąk i pastwisk, K – dla kukurydzy, B – dla buraków, R – dla rzepaku, gorczycy, K – dla ziemniaków. W warzywnictwie np. Supervity: C dla roślin cebulowych, K – dla kapustnych, R – dla korzeniowych i wieloskładnikowy kompletny nawóz sypki – Plon-Max, Agrofoska wiosenna.
W kwiaciarstwie np. Nawóz do róż, iglak, nawóz dla roślin kwasolubnych jak: różanecznik, azalia, hortensja.
Zielony trawnik. W sadownictwie można stosować dolistnie nawozy zawierającą siarkę np.:Mikrovity-1,2,3,4; Siarczan magnezowy, Mikrokomplex, Plonochrony: potasowy, zasadowy i magnezowy, wieloskładnikowy kompletny nawóz sypki – Plon-Max, Agrofoska wiosenna i jesienna. A ostatnio nowość w nawozach to Plonovity: Phospho, Opty, Nitro i Kali dla wszystkich gatunków roślin.Dr Bogdan Z. Jarociński
Spec. I i II stopnia MODR Warszawa,
Oddział w RadomiuArtykuł pochodzi ze strony: www.raportrolny.pl Polecamy zapoznanie się z innymi artykułami dotyczącymi nawożenia siarką na wspomnianej stronie.