ABC kwasu azotowego
ABC kwasu azotowego
Kwas azotowy jest jednym z najsilniejszych kwasów tlenowych. Jest to nieorganiczny związek chemiczny występujący w postaci bezbarwnej cieczy. Obecnie na skalę przemysłową kwas azotowy otrzymuje się wyłącznie metodą Ostwalda. Wcześniej uzyskiwano go poprzez ogrzewanie saletry potasowej z kwasem siarkowym, a Henry Cavendish przedstawił metodę uzyskiwania kwasu z powietrza. Metoda Cavendish’a okazała się mało ekonomiczna, dlatego na przestrzeni lat była udoskonalana tak, aby umożliwić produkcję przemysłową. Przemysłowy wariant uzyskiwania kwasu azotowego z powietrza opracował Ignacy Mościcki. Pierwsza fabryka wykorzystująca metodę Mościckiego powstała w 1910 roku w Szwajcarii.
Właściwości
Jak już wspominaliśmy kwas azotowy przyjmuje postać bezbarwnej cieczy i w takiej formie dostępny jest w sprzedaży. Podczas dłuższego przechowywania kwas azotowy przejawia tendencje do ulegania częściowemu rozkładowi, któremu towarzyszy zabarwianie się cieczy na żółto lub brązowo. Żeby spowolnić proces rozkładu kwasu przy dłuższym przechowywaniu zaleca się jego składowanie w chłodnych miejscach bez dostępu światła. Podwyższona temperatura i światło są katalizatorami procesu rozkładu. W reakcji z powietrzem kwas dymi, co jest spowodowane wydzielaniem się tlenku azotu.
Ze względu na silne właściwości żrące kwas azotowy należy przechowywać w specjalnych kwasoodpornych pojemnikach, z dala od metali i materiałów palnych. Pomieszczenie, w którym przechowywany jest kwas powinno mieć odpowiednią wentylację. Jest to szczególnie ważne ze względu na zagrożenia, jakie wiążą się z wydychaniem oparów kwasu. Mogą one wywołać stany zapalne dróg oddechowych, a w konsekwencji prowadzić do obrzęku płuc i odoskrzelowego zapalenia płuc.
Z kwasem azotowym należy się obchodzić nader ostrożnie. W kontakcie ze skórą substancja wywołuje martwicę lub zwęglenie tkanki, a po dostaniu się do układu pokarmowego może spowodować śmiertelną perforację ścian żołądka lub jelit.
Zastosowanie
Kwas azotowy jest substancją niezwykle niebezpieczną, ale i użyteczną. Znajduje zastosowanie w wielu dziedzinach przemysłu. Wykorzystuje się go m.in. do otrzymywania barwników i lakierów. Uczestniczy w produkcji tworzyw sztucznych i materiałów wybuchowych. Jako składnik nawozów sztucznych znajduje zastosowanie w rolnictwie, z jego właściwości korzysta także przemysł farmaceutyczny oraz wszelkie przedsiębiorstwa, które ze względu na swoją działalność korzystają z silnie żrących środków do czyszczenia metalowych powierzchni lub samego surowca.